Qərb Rusiyaya ƏLİNİ UZATDI... - Moskva onu dibindən qoparmaq istəyir... - TƏHLİL

Bu həftə son 25 ilin ən vacib həftəsi ola bilər, çünki 1997-ci ildən bəri ilk dəfə olaraq Qərb Avropada təhlükəsizlik məsələlərini müzakirə etmək üçün Rusiya ilə danışıqlar masasına oturacaq.
 
REPORTYOR.ORG xəbər verir ki, bunu polşalı jurnalist Marek Sverçinski “Polityka” nəşrindəki məqaləsində yazıb. O, Qərblə kompromis nəticəsində hərbi və beynəlxalq müstəvidə daha güclü olan Rusiyanın əldə edəcəklərinin həddən artıq çox və daha ucuz olacağını vurğulayıb.
 
Polşalı jurnalist yazır ki, bu həftə bəlkə də son 25 ilin ən mühüm həftəsidir. “Amerika, Rusiya və Avropa diplomatları dünyanın dörddəbir əsrdir görmədiyi bir sıra danışıqlara başlayır. Onlar özümüzü daha az rahat hiss edəcəyimiz bir reallığa çevrilə bilərlər", - deyə analitik xəbərdarlıq edir. Onun fikrincə, bu danışıqların xüsusi təhlükəsi ondadır ki, qəbul edilən qərarlar ictimaiyyətə açıqlanmayacaq və onların nəticələrini yalnız illərdən sonra görmək olar. “Ancaq şübhə yoxdur ki, Rusiya, ABŞ və NATO arasında bu həftə keçiriləcək danışıqların elan olunmuş mövzularına ciddi yanaşsaq, bu, Avropanın bizim olduğumuz hissəsinin taleyini əvvəlcədən mühakimə edə bilər. Və ya ən azı bu, onun üçün son dərəcə vacib olacaq", - deyə jurnalist əlavə edib.
 
Qərb 1997-ci ildən bəri ilk dəfə olaraq Avropada təhlükəsizlik məsələlərini, NATO-nun genişlənməsini və Şimali Atlantika alyansının Rusiya sərhədləri yaxınlığında hərbi fəaliyyətini müzakirə etmək üçün Rusiya ilə danışıqlar masası arxasına əyləşəcək. Sonuncu dəfə belə bir görüş baş tutanda NATO əvvəllər Sovet İttifaqının təsir dairəsində olan ilk ölkələri qəbul etməyə var gücüylə və əsaslı şəkildə hazırlaşırdı. Sverçinski əmindir ki, bu, tarixi bir məqam, Amerikanın hökmranlığının danılmaz və mütləq olduğu birqütblü dünya nizamının sübutu idi. O xatırladır ki, 25 il əvvəl Yeltsinin dövründə Rusiya zəif idi, talan edilmiş və xaosa qərq olmuşdu, ona görə də o, sadəcə olaraq sərt şərtlər irəli sürə bilmədi. Həmin vaxt işini ehtiyatlı tutan Qərb Rusiyanın öz öhdəliklərini yerinə yetirəcəyinə, Avropanın isə “birləşmiş, zəngin, azad və sülh şəraitində yaşayacağına” inanaraq Kremlə təminat təklif etdi. NATO-nun xəritədə sərhədlərinin dəyişdirilməsi Rusiyanın təhlükəli hərbi potensialına yaxın belə gəlmirdi. “Hətta Rusiyanın 2008 və 2014-cü illərdəki aqressiyasına baxmayaraq, Qərb bu ümidini itirməmək qərarına gəlib”, - deyə jurnalist vurğulayır.
 

O, öz gücünə arxalanmağa qərar verən Rusiyanın NATO-nun təklif etdiyi dialoqdan tədricən imtina etdiyinə diqqəti çəkir. Zaman keçdikcə Rusiya-NATO və Moskva-Vaşinqton xəttində münasibətlər hətta soyuq müharibə dövründəkindən də pisləşib, ona görə də bugünkü ab-hava müqavilənin dörddə bir əsr əvvəl imzalandığı vaxtdan tamamilə fərqlidir. Putin Rusiyası imkan daxilində şərtlər qoyub güc ilə hədələməyə qadirdir, çünki rus əsgərləri Ukraynada, Belarusda, Zaqafqaziyada, Suriyada, Afrikada, Myanmada və artıq bir neçə gündür Qazaxıstandadır. Yalnız son 20 ildə sərmayə yatırılan Rusiya ordusu 12 saat ərzində keçmiş imperiyanın istənilən nöqtəsinə, lazım gələrsə, yer kürəsinin başqa yarımkürəsinə də desant göndərmək iqtidarında olduğunu göstərir.
 
“Rusiya yenidən oyuna qayıdıb, ona görə də Sovet İttifaqının təsir dairəsinin bərpasını və NATO-ya həm siyasi, həm də yeni üzvlərin qəbulunu və müəyyən silah növlərini qadağan etməklə onun manevr azadlığının məhdudlaşdırılmasını tələb edir. Bu tələblər təhdidlərlə müşayiət olunur, halbuki Amerika Çinlə bağlı vəsvəsə dövrünü yaşayır”, - deyə Sverçinski izah edir. O, ABŞ-ın artıq iki cəbhədə eyni vaxtda iki güclü rəqiblə mübarizə apara bilməməsinə diqqəti çəkir. “Paradoksal olaraq, bu gün Çin daha çox “oxunan” rəqib hesab olunur və Rusiyadan gələn təhlükə daha çox riskli olsa da, onu azaltmaq istəyi bir o qədər şirnikləndiricidir”, - deyə o əlavə edib.
 
Rusiya ilə sıfırlama variantının özü nüfuzdan düşmüş bir fikirdir, ona görə də bu gün demək olar ki, heç kim bu barədə açıq danışmır. Bununla belə, eyni zamanda razılaşmaya, ən qızğın mübahisələri yumşaltmağa, Rusiya problemini daha yaxşı vaxtlara qədər “dayandırmağa” çağıran səslər eşidilir, xüsusən də ABŞ-ın Ukraynanın müqaviləylə bağlı müttəfiqi olmadığını nəzərə alsaq. Təbii ki, onlar Kiyevi dəstəkləmək və ona kömək etmək üçün mənəvi öhdəlik hiss edirlər, lakin döyüşməyəcəklər. Onlar Ukrayna küçələrində tanklar görməkdənsə, danışıqlara üstünlük verirlər. “Uzadılmış əli görən Rusiya silahlanmış şəkildə Qərbin bütün qolunu qoparmaq istəyir. Ona görə də yeni təhlükəsizlik müqaviləsi ilə bağlı təkliflərdə Ukrayna məsələsi bir kənarda qalır. Rusiyanın narahatlığına səbəb NATO və ABŞ-ın Avropadakı hərbi mövcudluğudur”, - deyə polşalı jurnalist qeyd edir.
 
Kreml öz şərtləri və şişirdilmiş qiymətləri ilə “atəşkəs” təklif edərək, sülh illüziyası yaradır ki, bu da Amerikanın Çinlə hərbi nizamlanma ilə bağlı strategiya qurmasına vaxt qazandıracaq. Rusiya Avropada “sülh”lə şirnikləndirir ki, bu da Amerikaya qoşunlarını çıxarmağa və NATO-ya hərbi “xidmətlərin” səviyyəsini azaltmağa imkan verəcək. ABŞ-sız Avropa Rusiya üçün “təhlükəsiz” olardı. “Bu, Putinin Avropa nizamının razılaşdırılmış şəkildə dağıdılması yolunda işğal olmadan imperiya qurmaq arzusunun təcəssümü olardı. O, artıq bu oyunu işə salıb və bilir ki, onunla oynayacaq kimsə var", - deyə polşalı jurnalist vurğulayıb.
 
Onun fikrincə, bu gündən başlayan həftədən sonra Avropa və NATO-nun gələcəyi mümkün kompromislərin miqyasından və növündən çox asılıdır. Əgər bu olmasa, o zaman qarşıdurma davam edəcək və Rusiya ilə münaqişə riski daha da artacaq. Ən pis halda Avropada müharibə başlayacaq və bu, çox təhlükəli olacaq. İkinci senari kimi o, Rusiyanın əldə edəcəklərinin həddən artıq çox və daha ucuz olacağını “çürük kompromis” adlandırır. Lakin bu variant ABŞ-ın mövqeyini, müttəfiqlər arasında parçalanmanı və nəticədə hətta NATO-nun özünün dağılmasını sual altına qoya bilər.
 
Miraslan